AKVARYUM VE KiMYA
Beyaz benek: Beyaz grimsi benekler.Kuyruk kanat çürümesi: Kuyruk ve yüzgeçlerde beyazlaşma.
Mantar: Beyaz, iplikimsi oluşumlar.
Ağız fungusu: Ağız ve yanaklarda beyaz tabaka.
Göz fırlaması: Çoğunlukla Japon balıklarında görülen aşırı göz büyümesi.
Balık veremi: İştahsızlık, zayıflama, reflekslerde azalma.
Kadife hastalığı: Balığın gövdesinde, ince toz tabakası gibi bir görüntü oluşur.
Kara leke hastalığı: Balığın üzerinde siyah noktalar görülür.
Neon hastalığı: Çoğunlukla Tetra ve Neonlarda, sarımsı lekeler oluşur.
Solungaç hastalığı: Su yüzeyinde yüzme, yem yememe ve solungaç kenarlarında beyazlık.
Sümüklü deri hastalığı: Hareket ve beslenmede isteksizlik.
Balık biti: Deri üzerinde parazitler.
Actheres Ambloptitis: Solungaçlarda tahribat ve deri üzerinde parazitler.
Gyrodactylus: Yüzgeçlerde yıpranma, yer yer kızarmış bölgeler.
Furunkulozis: Deride şişmeler, kabarcıklar ve renk solması.
Hexamita: Zayıflama, iştahsızlık ve ani yüzme hareketleri.
Kolomnaris: Vücutta yuvarlak delikler, kenarlarında sarımsı yapışkan bir madde.
Akvaryumda hastalık ve anormallikler görüldüğünde önce yemlemeyi kesiniz. Özellikle ishal var ise yem kesilmesi, kabızlık görülür ise ıspanak verilmesi gerekir. (kabızlık hayvanın arka kısmında pisliğin uzun süre sarkması )
Suyu kontrol ediniz. Bulanma ve aşırı kirlenme var ise suyu değiştiriniz.
Akvaryum dibindeki pislikleri hava süpürgesi ile temizleyiniz.
Su sıcaklığını kontrol ediniz. Su soğuk ise veya çok sıcak ise ısıtıcı veya termostat bozulmuştur. Tamir ediniz.
Ölü balık var ise hemen uzaklaştırınız.
Balıklarınız zıplıyor, ani ve dengesiz hareketler yapıyorsa parazit ihtimali vardır. İleride verilen lar ile mücadele ediniz.
Balıklar su yüzeyinde hava yutmaya çalışıyorsa balıklar oksijen sıkıntısı çekmektedir. Hava pompası bozuktur veya su çok kötü kirlenmiştir. Hava pompasını kontrol ediniz ve filtreyi temizleyiniz.
Balıklarda iskelet kıvrımları var ise yemler vitamince fakirdir. Çeşitli marka ve yaş yem (canlı yem) veriniz.
Ani ölümler görülüyor ise zehirlenme olabilir. Akvaryuma yeni konulan plastik veya madeni malzemeler etkili olmuş olabilir.
Odada böcek öldürücü kullanımı da zehirlenme yapabilir. Akvaryumun üstünü örtünüz.
Klorlu çeşme suyu kullanmak ta ölüme neden olabilir.
Aşırı yemlemede suyun çabuk bozulmasına neden olan en önemli etkenlerdendir.
Su değiştirme anında veya çalışma anlarında balıklarda mekanik yaralanmalar oluşmuş olabilir.
Hastalık sadece birkaç balıkta ise bu balıkları akvaryumdan hemen uzaklaştırmak diğer balıklara hastalık bulaşmasını önlemenin en emin yoludur.
HASTALIK DURUMUNDA İLAÇLAR
Akvaryumlarda çeşitli hastalık, parazit ve mantarlara karşı kullanılabilecek lar konusunda aşağıdaki özet bilgiler sunulmuş olup, piyasada satılan ve marka ismi olan larda bu maddelerin varlığını araştırarak alınız. Profesyonel akvaryumcularda yararlanması ve konu ülkemizde fazla gelişmediği için dış ülkelerde kullanılan kimyasal maddelerde burada ele alınmıştır.
Metilen Mavisi: Özellikle mantar ve parazitlere karşı etkili olan kimyasal bir maddedir. Akvaryumculukta çok kullanılır. Uzun süreli tedavi için %5'lik eriyiğinden 5 litre suya 3 damla hesabı ile kullanılır.
Malahit Yeşili: Malahit yeişil chlorid ve oxalate halinde pazarlanmaktadır. Oxalat olarak pazarlanan balıklar için daha zehirli fakat parazitlerle mücadele için daha etkilidir. Önerilen doz 0,03 mg/lt.'dir. Standart olarak 1,5 gr. Malahit yeşili 1 litre suda eritilir. Bu eriyikten 2 mg/100 lt. suya uygulanır. 2 ppm dozlu eriyikte balıklar 30 dk. banyo yapılır ise dış parazit ve mantarlara karşı etkili bir mücadele elde edilmiş olur.
Potasyum permanganat: 1 gr./100 lt. su oranı ile kullanılır. Bu yoğunlukta balıklar 10-30 dk. banyo yapılır. Bazı balıklar potasyum permanganata karşı hassastırlar. Bu nedenle uygulama sırasında balık dikkatle izlenir ve herhangi bir aksilik görülür ise banyo hemen durdurulur. Larnea hastalığında %0.1 eriyiği ile lokal tedavi yapılır.
Potasyum Iodide ve Iodine: Bu madde uzun süreli banyo için kullanılır. 1 gr. İodine ve 200 gr. Potasyum iodide 1 lt. suda eritilir. Bu eriyikten her litre akvaryum suyuna 0,5 ml. hesabıyla ilave edilir.
Concurat: Bir firmanın çıkardığı özel ismidir. 2,3,5,6 tetrahydro -6- phenyl imadazo (2,1-6) thiazolhydrochlorides ihtiva eder. Capillaria'nın kontrolü için bu tan 2-4 gr. 1 lt. suya konur. Bu su içerisine tubifex (canlı yem) konur ve kurtlar ölmeye başladığı an veya ölmeye başlayacakları hissedildiği an kurtlar alınır ve hasta balıklara verilir.
Bakır sülfat: Mavi kristaller şeklinde olan bakır sülfat (CuSO4-5H2O) 1gr.ı 1 lt. suda eritilir ve bu eriyikten 1.5 cm³ü akvaryumdaki her 1 lt. su için verilir. Bu uzun süreli banyolar için önerilir. Tatlı su akvaryumlarında bakır sülfat çok dikkatli kullanılmalıdır. Bu uygulamada amaç sudaki bakır sülfat oranını litrede 1-1,5 mg. dolaylarında tutmak olmalıdır. Özellikle Oodinium dış parazitine karşı 0,1-0,4 ppm. ortamında devamlı banyo etkili olur.
Lindane: Lindane çok etkili bir haşere ilacıdır. Suda çözünmez, zehirli bir maddedir. Balık üzerine bulaşmış bazı parazitlerin imhasında kullanılabilir ise de akvaryum balıklarında dikkatli kullanmak gereklidir. Direkt olarak akvaryum içerisinde kullanmak doğru olmayabilir. Parazitli balık dışarıda ayrı bir kapta lanmalıdır. Bu amaçla içi su dolu bir kaba alınır. Suyun üzerine çok az lindane serpilir ve balık burada 10-15 dakika tutulduktan sonra tekrar akvaryuma konur.
Metronidazol: Metronidazol (1-B(hydrooxyethyl)- 2- methyl- 5 nitroi-midazol) formülündedir. İnsanlar için de kullanıldığından kimyasal madde satılan yerlerden temin edilebilir. Akvaryumlara 4 mg/lt olarak 3-4 gün süre için uygulanabilir. Bu süre sonunda su kömürlü filtrelerle temizlenmelidir. Bu mümkün değilse akvaryum suyunun yarısı değiştirilmelidir.
Nitrofuran ihtiva eden lar: Bakteriyel ve bazı durumlarda mantar hastalıkları için çok etkili bir maddedir. Dış ülkelerde belirli hastalıklar için hazırlanmış özel lar vardır. Bakteriyel enfeksiyonlar için 20ppm.lik solusyonda 4-5 gün bayo önerilebilir.
Rivanol: 100 mg rivanol 100 cm³ sıcak suda eritilir. Balık yaralarının üzerine pamukla sürülür. Gerekli görülür ise 48 saat sonra tedavi tekrarlanabilir. Uygulama sırasında balığın galsamalarına kaçmamasına dikkat edilir. Eczanelerden toz olarak temin edebilirsiniz.
Sülfanomidler: Akvaryumlarda hastalık amili olan bakterilerden antibiyotik ve sülfanomidli lara dayanabilenleri hemen hemen yok gibidir. Sülfanomid veya sülfathizol kullanımında hasta balıklar 2-3 gün süre ile 100 mg/lt oranındaki suda tutulur. Eğer uygulama bu oranda akvaryuma yapılır ise 3 gün sonra suyun yarısı değiştirilmelidir. Bu maddeler suda pek iyi erimediklerinden bulanık bir görünüm yaratabilir fakat bu durum balıklara pek zarar vermez.
Trihlorphon: Bu maddenin kullanılacağı akvaryumlarda su sıcaklığının 20-22 ºC'den aşağı 27-28 ºC'den yukarı olmaması lazımdır. 0.2-0.3 mg/lt oranındaki suda hasta balıklar 3-4 gün banyo edilir.
Antibiyotikler: Bakteriyel hastalıkların tedavisinde çok yararlı olan antibiyotiklerin dış ülkelerde pek çok çeşidi akvaryum balıkları hastalıkları için piyasaya çıkarılmış bulunmaktadır. Ülkemizde de bu konuda bazı girişimler vardır. Akvaryumda en çok kullanılan antibiyotikleri şöyle sıralayabiliriz:
Terramycin: 10-20 mg/lt eriyikte uzun süre hasta balıklar tutulabilir.
Chloromycetin: 50-80 mg/lt eriyikte uzun süre hasta balıklar tutulabilir.
Oxytetracycline: 5-8 mg/lt eriyikte hasta balıklar uzun süre tutulabilir.
Kinin: Litrede 0,001 gr.= 1 mg. oranında uygulanabilir (akvaryumda bu kadar küçük dozda vermek için önce 1 gr. Kinin 1 lt. suda eritilir. Bu eriyikte %0.1 kinin var demektir. Litrede 1 mg uygulamak istediğinize göre 100 lt. su bulunan akvaryuma bu eriyikten 100 cm³ verilir ise istenilen amaca ulaşılmış olur. Kısa süreli kinin banyoları ise 30 mg/lt'lik konsantrasyonunda yapılır.
Formalin: 0.2 mg/lt oranındaki karışımda balıklar 1 saat banyo yapılır. Dış parazitler için akvaryumlara 10 lt suya 2-4 damla kullanılabilir.
Tuz: %3-5 tuz ihtiva eden suda balıklar 2 dakika tutulur ise bu tedavi sülüklerden kurtulmak için yeterlidir. %1'lik tuzlu suda balık 1 saat tutulur ise dış parazitlere karşı mücadele yapılmış olur. Akvaryumlarda yemek tuzu kullanılır. Özel olarak tuzun akması için içerisine magnesium sülfat ilave edilmiş masa tuzları kullanılmalıdır.
Acriflovine: Dış parazitlere, kuyruk çürümesine ve mantarlara karşı kullanıldığında 0,02 ppm. konsantrasyonunda balıklar 3 gün süre ile tutulur.
Phenoxetol: Dış mantarlara ve kuyruk çürümesine karşı 10 ml/lt oranında karışımda balıklar devamlı tutulabilir.